Thread by @EvrimselP, Soru: Neden yerinden kalktı?https://twitter.com/worstriders/status/1342034836999917569 Araba çarpmadan önce nasıl oldu da yerinden kalktı? [...]

Soru: Neden yerinden kalktı? https://twitter.com/worstriders/status/1342034836999917569

https://twitter.com/worstriders/status/1342034836999917569

Araba çarpmadan önce nasıl oldu da yerinden kalktı?

Öncelikle şu bildirimi yapalım: böyle videolarda genellikle ''tesadüf''e yatırım yapmak lazım, her saniye yaşanan milyonlarca olaydan bazılarının çok ilginç olması ''milyonda bir oranında ilginç olay yaşanması'' normaldir.

İkincisi, bilinçdışı bazı şeyleri hisseder, böyle videolarda cevap bilinçdışı da olabilir, genelde böyle videolarla karşılaşmayı umarım. Ama kalktıktan saniyeler sonra çarpacağını hissedemez, bilemez; yine de başka işaretler sezmiş olabilir.

Üçüncüsü; birlikte gerçekleşen olaylarda genellikle birinin diğerine yol açtığı hissi yaşarız, bu genellikle yanlıştır. Çünkü korelasyon nedensellik değildir. Ancak bu videoda gerçekten de bir olay diğerine yol açıyor.

Dördüncüsü, olayları Sherlock tarzı çözerken, önce olanın sonra olana yol açtığı hissi yaşarız. Hep oturan adam yönüyle düşünüyoruz. Oysa mutlaka ''tersten'' düşünmek gerekir, yani örüntü ararken olay sırasını terse çevirmek gerekir.

Ve cevap burada:

(Bu harika video bana 3 dk'lık video çektirmişti ama Twitter kırptırdı)

Gün içinde sürekli ''otomatik sistem''deyiz, yani I sistem. Bilinçdışına çok az yük düşer ve biriyle konuşurken bile bu moddayız. Böyle aynı anda birkaç şey yapabiliriz. Ama beyni yoran bir şey olduğunda II sistem'e geçer ya da I. sistemde kalmak için başka bir yere geçeriz.

Uzun bir caddenin ardından karşıya geçeceksiniz diyelim. Yol boyu telefonla oynayıp yolun sonunda karşıya geçebilir, ya da şimdi karşıya geçip karşı tarafta yol boyu telefonla oynayabiliriniz. Genelde ikinciyi yaparız, çünkü otomatik süreç bölünsün istemeyiz.

Maç izlerken I. sistemdesinizdir. Önünüzden biri geçince ses etmeyebilir, çünkü I. sistemi bozmak istemezsiniz. Tekrar olunca buna tepki gösterirsiniz. Çünkü I sistemde iken üzerine düşüncek, bir şeye müdahale gerektirecek bir şey ortaya çıkmış ve I. sistem bozulmuştur.

Adam, telefonla konuşurken arabanın yavaş gelişi bilinçdışını rahatsız ediyor ve I. sistem'i bozmamak için oradan otomatik olarak uzaklaşıyor. Aynı anda hem görüşmeye hem de arabanın gerginliğine emek harcamayan beyin iş yükünü azaltıyor.

Şoförde ise tam tersi. O da ne yaptığı üzerine bilinçli olarak düşünüyor, o II. sistemde. Geri geri gelirken arkadaki adama çarpmaktan korktuğu için dikkatli bir şekilde yavaş yavaş geliyor. Adam kalktığı anda rahatlıyor ve I. sistem'e geçiyor. Bu da kazaya neden oluyor.

Bu arada Orcham'ın usturası düşünce tarzında cevaplara (gürültü oldu, telefon çekmedi) da saygı duyuyorum. Net cevabı bilmiyorken en kısa yoldan açıklamayı aramak lazım.

Konuyla ilgili bazı kitaplar.

(Kahneman, ana kitap)