Read on Twitter
1) Yönetim evrimsel bir bilim midir?
Richard R. Nelson ve @sidwindc Sidney G. Winter’ın An Evolutionary Theory of Economic Change (Ekonomik Değişimin Evrimsel Teorisi-EDET) adlı eseri ile yönetim ve örgüt teorileri evrimsel bakış açısıyla ele alınmaya başlamıştır.
Richard R. Nelson ve @sidwindc Sidney G. Winter’ın An Evolutionary Theory of Economic Change (Ekonomik Değişimin Evrimsel Teorisi-EDET) adlı eseri ile yönetim ve örgüt teorileri evrimsel bakış açısıyla ele alınmaya başlamıştır.
2) Kısaca ifade etmek gerekirse ana-akım ekonominin aksine evrimsel ekonomi dengedışı süreçlerle ilgilenmektedir. Dengedışı süreçler ise ekonomik kuvvetler ile değişkenlerin sabit kalmadığını, değiştiğini ifade eden süreçlerdir.
3) Bu süreçler, deneyimlerinden ve etkileşimlerinden öğrenme becerisine sahip birçok sınırlı rasyonel failin eylemlerinden doğmaktadır. Haliyle faillerde görülen bu tür farklılıklar değişimi beslemektedir.
4) 2. Dünya Savaşı sonrasında disiplinlerarası davranışsal çalışmalarla özdeşleşen Carnegie okulunun ve özellikle de örgütsel bolluk, uyumsal arzular, örgütsel öğrenme ve kurallara/rutinlere odaklanan davranışsal firma teorisinin EDET üzerinde büyük tesiri olmuştur.
5) Davranışsal firma teorisi ile fiyatlama, kaynak tahsisi ve sermaye yatırımı gibi ekonomi bilimindeki klasik problemlere örgütsel karar verme ve süreçsel perspektiften bakılarak değinilmiştir.
6) Bu mirası devralan EDET sınırlı rasyonellik ve yetinme kavramlarını rutin, teknolojik evrim ve yenilik konularına entegre etmiştir. EDET'te firmaların davranışları daha basit ve daha biçimli modellenmiş ve firma topluluklarının davranışlarına odaklanılmıştır.
7) EDET'de sadece davranışsal çalışmaların etkisinin olduğunu söylemek eksik olacaktır. Joseph Schumpeter ile Armen Alchian'ın çalışmalarının etkisi de görülmektedir.
8) Örneğin firmaların büyümesi ile rekabet -neoklasik ekonominin denge ve tam rekabet kavramlarının aksine- dinamik, tarihsel olarak gömülmüş bir süreç olarak görülmüştür (Schumpeter etkisi).
9) Öte yandan firmaların kâr maksimizasyonu varsayımına göre analiz edilmemesi gerektiğine dair görüş benimsenmiştir (Alchian etkisi). Bir diğer ifadeyle seçilim her zaman etkili sonuçlar hatta göreceli olarak belirlenmiş ve elverişli eylem alternatifleri setini doğurmayacaktır.
10) EDET'ten yönetim ve örgütler alanına gelen katkılardan en önemlisi örgütsel bilgi ile ilgili olmuştur. Örtük bilgi ve kaynaklar ile yeteneklerin yönetimine dair görüşler, örgütlerin üretken bilgiyi nasıl genişletip, güçlendirecekleri problemine odaklanılmasını sağlamıştır.
11) EDET’e göre örgütler aynı eylemleri defalarca yerine getirerek, aynı operasyonel rutinleri kullanarak genişlerler. Ek olarak kısmen rutinleşmiş yüksek süreçleri başlatarak bazen radikal olmak üzere operasyonel rutinlerini artımlı biçimde modifiye ederler.
12) EDET’in bir diğer katkısı ise örgütlerde “yaparak hatırlanan” bilgi olarak rutinlere yapılan vurgunun öğrenmenin mevcut rutinleri nasıl tamamlayabileceği ve yeni rutinlere nasıl yol açabileceği konularını gündeme getirmesiyle olmuştur.
13) Firmalar arasındaki yeteneklerde görülen heterojenliğin mevcudiyeti şunu doğrulamaktadır: örgütsel rutinlerin dinamiği o zamana kadar öğrenilen performans ile mümkün olan en iyi performans arasında genellikle bir mesafe olduğu anlamına gelmektedir.
14) Peki öğrenme ne zaman sona erer? Örgütler öğrenmeyi ne zaman durduracağını nasıl bilirler? Bu sorulara yetinme ilkesi kullanılarak şöyle cevaplar verilmektedir: Öğrenmenin ilk aşaması tatmin edici varsayılan performansa erişildiğinde biter veya sönükleşir.
15) Bu noktada gelişim baskıları azalır çünkü performans belirli bir rutinde gelişmeye devam etmenin fayda ve maliyetlerinden uzak olduğuna dair genel değerlendirmelerden türeyen kriterleri tatmin eden düzeye ulaşmıştır.
16) Buna örnek olarak örgütün tatmin edici performansı veya piyasaya sürülen ürünün kabul oranı verilebilir. Ancak geliştirmeye devam etmek için çekici fırsatların araştırmanın durdurulduğu yerde olma olasılığı yabana atılmamalıdır.
17) EDET ile yönetim ve örgüt teorisi sadece evrimsel bir bilim dalı olmamış, aynı zamanda rutin ve öğrenme gibi konular diğer geleneksel konularla eşit konuma yükselmiştir. Hatta rutinlerin bir uzantısı olan dinamik yetenekler işlem maliyetleri teorisine alternatif olmuştur.
18) Özetle denebilir ki EDET uzun vadeli ekonomik değişim süreçlerini anlama girişimidir. Bu süreçler uzun zaman periyotlarınca uzayabilmekte ve karar vericileri büyük bir belirsizlikle karşılaştırmaktadır.
19) Eski değişimlerin üzerine yeni değişimler yığılmakta ve bu yığılımın bir özelliği olarak yeniden kombinasyon süreçleri ortaya çıkmaktadır. Bu değişim süreçlerine nispeten sabit kurumlar da dahil olmaktadır örneğin piyasa ekonomisinin ve teknik değişimin kurumları.
20) Dolayısıyla çoğu firma bu şartlar altında faaliyetlerini sürdürmektedir. Bir yandan piyasanın ve bilgi sistemlerinin kurumlarına gömülmüş bir şekilde; diğer yandan geçmişin mecrası üzerine yeni gelecekler inşa ederek dinamik yeteneklerini sergiler bir şekilde.
21) EDET ile ilgili daha fazla bilgi ve kaynak için; http://www.yonetselzihin.com/orgut-ve-yonetim-teorisi/yonetim-ve-orgutlere-evrimsel-bilim-perspektifinden-bakmak/.html
