Bu fotoğrafı belki görmüşsünüzdür ama Japon Ticaret Sergisi'nin 1930'larda Karaköy'de ne işi vardı hiç merak ettiniz mi? Bu ilginç hikayeyi harika bir kitaptan yola çıkarak özetlemeye çalışacağım.
Kitabın adı: Türk- Japon Ticaret İlişkileri/ Nobuo Misawa/İTO/ 2011. Kitabın yazarı Nobuo Misawa, Türk sahafların yakından tanıdığı bir Türkolog. Kendisiyle yapılan harika bir röportaj için bkz: https://www.nadirkitap.com/nobuo-misawa-roportaji-blog37.html
1886’da Japon Prensi Komatsu, San Francisco seyahati sırasında İstanbul'a da uğrar. 2. Abdülhamit’i ziyaret eder ve İmparator adına Japonya’nın en yüksek dereceli nişanı olan “Büyük Krizantem Nişanı”nı sunar.
2. Abdülhamit de buna karşılık Şubat 1889’da Japon İmparatoru’na Osmanlı İmparatorluğu’nun en yüksek dereceli nişanı olan “Al-i İmtiyaz Nişanı”nı ve birçok kıymetli hediyeleri sunmak üzere Ertuğrul Fırkateyni’ni yaklaşık 600 mürettebat ile Japonya'ya yollar.
Gemi Haziran 1890’da Japonya’ya varır; hediyeler, nişan takdim edilir. Tam yola çıkacakken, kolera salgını sebebiyle karantinaya takılıp 2 ay kaybederler. Tayfun mevsimi olan Eylül’de yola çıkan gemi batar. Ertuğrul faciasında 500 kadar mürettebat şehit olur, 69 kişi kurtulur.
Japonya’yı çok üzen kaza sebebiyle yüklü bir bağış toplanır. Hayatta kalan mürettebat ile birlikte bu yardım, iki Japon gemisiyle İstanbul’a yollanır. Gemide bulunan gazeteci Shôtarô Noda’ya Türk subaylara Japonca öğretmesi teklif edilir. Kabul eden Noda 3 yıl İstanbul’da kalır.
1891’de Müslüman olan Noda, resmi kaynaklara göre Müslümanlığı kabul eden ilk Japon’dur. Noda’nın İslam’ı seçmesi Osmanlı gazetelerinde geniş yer bulur. Aşağıdaki resimlere Noda için öncesi/sonrası olarak bakılabilir :)
İleride Türk-Japon ticari ilişkilerinin temelini atacak olan Torajiô Yamada, tam bu sıralarda hevesli ama tecrübesiz bir genç olarak, ticaret amacıyla 1892’de İstanbul’a gelir. Dil, yol yordam bilmeyen Yamada’nın elinden Noda tutar. Onu yanına alır ve önemli kişilerle tanıştırır.
Yamada, 1894 gibi Beyoğlu’nda ilk mağazasını açar. İlk adresi Hazzopulo Pasajı No: 19'dur, sonra İstiklal Caddesi No: 81’e taşınır. Mağazanın bu ikinci adresi aşağıdaki haritada işaretlenmiştir.
Mağazada Japon malları satılırken, Türkiye’den de Japonya’ya tütün başta, bazı ürünler yollanmaktaydı. Yamada 1898’de en iyi müşterisi olan Saray’dan özel bir iş aldı: 2. Abdülhamid’in kızı Naime Sultan’ın Yıldız Sarayı'ndaki düğünü için salonun Japon tarzında döşenmesi işi!
Ne var ki 1905- 1906 gibi Yamada başka fırsatların peşinden Japonya’ya döndü. Bu tarihten itibaren Eiichi Nakamura’nın işlettiği mağaza 1914’te 1. Dünya Savaşı’nın çıkmasıyla kapandı. Mağaza en son İstiklal Caddesi Hristaki Pasajı’nda (bugünkü Çiçek Pasajı) idi.
Mağaza’da çalışan Çek asıllı Paskal Reymond mağazanın isim haklarını satın aldı. Reymond’un yeni mağazası, Fujiyama-Nakamura adıyla daha çok Japon oyuncaklarının satıldığı bir yer olarak 1960’lara kadar İstiklal Caddesi No: 140’da açık kaldı.
Özetle Yamada’nın 1894’te açılan mağazası 1. Dünya Savaşı’nın çıkması ile kapanmış olur. Bir süre ilişkiler donar. 1925’te İstanbul’da Japonya Büyükelçiliği; Japonya’da da yine Yamada tarafından Japonya-Türkiye Ticaret Derneği açılır. 1929’da Japonya’da Ertuğrul anıtı yapılır.
Japon Hükümeti, 1928 yılında İstanbul’da Japon Sergi Sarayı kurmaya karar verir. Bu iş de Yamada’nın kurucusu olduğu dernek üzerinden yapılacaktır. İşte böylece 1929-1937 yılları arasında çalışacak olan ve en başta da resmini gördüğünüz İstanbul Japon Ticaret Sergisi kurulur.
Binanın en üst iki katında Vagon-Li şirketi kiracı olduğundan altta kalan diğer katlar kiralanabilmiştir. (Tamamen başlı başına bir başka konu olan Vagon-Li Şirketi hakkında bkz 1933 Vagon-Li olayları) Bu bina günümüze ulaşmamıştır. (Bkz Karaköy Meydanı'nda yıkılan binalar!)
Türkiye 1933’te “Takas Sistem”ne geçer; ithalat yapanlara ihracat şartı getirir. Bunun üzerine Japon sergisi 1937’de kapanır. Japonya- Türkiye ticari ilişkilerinde önemli bir rol oynayan Yamada, daha sonra bir süre Yunan Fahri Konsolosluğu da yapar. 1957’de de vefat eder. -SON-
You can follow @mehmetbrksn.
Tip: mention @twtextapp on a Twitter thread with the keyword “unroll” to get a link to it.

Latest Threads Unrolled: