Read on Twitter
Absolutnie najważniejszy weekendowy news z #Turcja. Admirał Cihat Yaycı został zdymisjonowany! Dawno nie mieliśmy do czynienia w tureckiej armii z tak spektakularną dymisją. Dlaczego i o czym to może świadczyć? Zapraszam do lektury wątku! https://twitter.com/bbcturkce/status/1262444107856838656
Warto zacząć od tego, dlaczego Yaycı był taki istotny. Najpierw zasłynął tym, że zaprojektował tzw. fetometr - algorytm, który miał wykrywać gulenistów w armii, i umożliwiać ich usunięcie z wojska (więcej tutaj: https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2019/03/turkey-navys-incredible-algorithm-in-fight-against-gulen.html). To przysporzyło mu sporo popularności.
Kluczowe było jednak coś innego - Yaycı ma zacięcie akademickie, od dawna pisze o polityce Turcji we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego. Krytykował politykę poprzedników AKP jako zbyt ugodową, twierdził, że Turcja powinna być bardziej asertywna w regionie, aby pozostałe
państwa subregionu, http://m.in . Grecja, nie ograniczyły Turcji możliwości działania na MŚ. Postulował również podpisanie porozumienia o delimitacji na morzu z Libią i ogłoszenie przez Turcję wyłącznej strefy ekonomicznej, a także prowadzenie na MŚ polityki "faktów
dokonanych". To właśnie go uważa się za ideowego twórcę ostatnich działań Turcji w subregionie, zwłaszcza porozumienia turecko-libijskiego, o którym pisałem tu: https://www.pism.pl/publikacje/Turcja_wobec_Libii_.
Efekt? Yaycı był ostatnio z pewnością najpopularniejszym tureckim wojskowym, bardzo
Efekt? Yaycı był ostatnio z pewnością najpopularniejszym tureckim wojskowym, bardzo
często myślano wręcz, że jest dowódcą marynarki (nie był). Fakt, że cieszył się uznaniem pałacu prezydenckiego - prezydent #Erdoğan osobiście dziękował mu za jego wkład w politykę Turcji wobec Libii, w grudniu miał go też zaprosić na b. ważną naradę. Ostatecznie jego udział miał
zablokować minister obrony narodowej i były szef Sztabu Generalnego - Hulusi Akar. Co ciekawe, Yaycı miał też być blisko Erdoğana w trakcie puczu - wg niektórych prezydent podczas sławnej rozmowy przez FaceTime'a przebywał w jego domu (wobec tych doniesień jestem jednak ostrożny,
zwłaszcza że ich popularność przybrała na sile szczególnie po ogłoszeniu jego dymisji). Mamy zatem - jak mogłoby się wydawać - człowieka sukcesu w armii i idealny wzór dla żołnierzy. Skąd więc decyzja o odwołaniu? Czy oznacza ona zmiany w polityce Turcji?
Turcy mają już mnóstwo teorii na ten temat. Jedna głosi, że Yaycı wywołał sprzeciw kliki euroazjatyckiej w tureckiej armii, ponieważ przekonywał, że Turcja powinna podpisać porozumienie o delimitacji z Izraelem (co ciekawe, akurat w tym momencie tureckie media mocno pompują
temat rzekomych rozmów turecko-izraelskich na temat zarówno ten, jak i normalizacji, twierdząc, rzecz jasna, że to Izraelczycy zabiegają o porozumienie z Turcją). Piewcy tej teorii głoszą również, że Yaycı podpadł, ponieważ był oficerem w stylu amerykańskim - dobrze wykształconym
i, jak pisałem, z zacięciem akademickim, posiadającym teorię do swoich działań. Jaka jest słabość tej hipotezy? Ano taka, że Yaycı sam był postrzegany jako część obozu euroazjatyckiego, o czym najlepiej świadczy to, że pod niebiosa wychwalał go podstawowy organ prasowy tej grupy,
jakim jest dziennik @AydinlikGazete. Kolejna teoria mówi, że zdymisjonowanie Yaycıego przez Erdoğana to efekt "spisku gulenistów", którzy pozostali w tureckiej armii i mszczą się na nim za represje. Stąd rzekome doniesienia o malwersacjach finansowych admirała, które mają być
wyssane z palca, tak jak były zarzuty z afery Ergenekonu. Słabość tej teorii? A widział ktoś, żeby Erdoğan przejmował się kiedyś zarzutami o malwersacje finansowe, lub wzbraniał się przed nazwaniem działań, które mu nie pasują, spiskiem gulenistów? No nie bardzo.
Mamy zatem trzecią teorię, do której kluczem jest wspomnianh Hulusi Akar. Od dłuższego czasu wieść gminna niesie, że Akar postanowił być strażnikiem porządku w armii. Dba zatem o to, aby żaden z oficerów niespecjalnie się wychylał. Przykład? Nawet dwa. Metin Temel i Zekai
Aksakallı. Dwaj generałowie, którzy przez moment (po puczu) byli "gwiazdami" tureckich mediów, by w końcu zostać przeniesieni na mniej "widoczne" pozycje (zob. np. tutaj:
https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2017/08/turkey-what-is-behind-tremors-among-army-ranks.html). Co jeszcze pasuje do tej teorii? Ano to, że w grudniu to właśnie Akar zablokował udział Yaycıego w spotkaniu w pałacu prezydenckim. Hipotezę o kluczowej roli Akara uważam zatem za najbardziej prawdopodobną.
No dobrze? Ale co nam to mówi o tureckiej armii? Czy rzeczywiście jest to zapowiedź jakichś gigantycznych zmian? Czy Turcja zamierza wykonać zwrot o 180 stopni we wschodniej części basenu MŚ? Nie sądzę, ale powoli, zacznijmy od Akara.
Wygląda na to, że szef MO jest rzeczywiście gwarantem równowagi w relacjach między armią a władzami cywilnymi. To w sumie wiedzieliśmy od dłuższego czasu. Jednak to, o czym często zapominaliśmy, to rola Akara - w końcu oficjalnie będącego już poza armią - dla wewnętrznego
porządku w wojsku. Otóż Akar jest uważany za przedstawiciela obozu euroatlantyckiego - zauważcie Państwo, że gdy wszyscy tureccy decydenci wypowiadali się o USA niemal z pianą na ustach, Akar cały czas spokojnie mówił, że jeszcze jest szansa na kompromis. Wspomniany Aydınlık nie
jest zadowolony z doli Yaycıego. To najlepszy dowód na to, że dymisja ubodła obóz eurojazjatycki.
Kolejna sprawa - po raz kolejny widzimy, jak delikatnym organizmem jest turecka armia. Zmienianie jej to praca na "żywym organizmie". Politycy niby zyskali nad nią przewagę, ale
Kolejna sprawa - po raz kolejny widzimy, jak delikatnym organizmem jest turecka armia. Zmienianie jej to praca na "żywym organizmie". Politycy niby zyskali nad nią przewagę, ale
cały czas muszą poruszać się niezwykle ostrożnie, dbać o godzenie interesów różnych grup. To chyba dobra wiadomość dla nas. Oznacza to, że pogłoski o zyskaniu przewagi przez obóz euroazjatycki są jeszcze przedwczesne.
No dobrze, ale przecież powiedziałem, że nie spodziewam się
No dobrze, ale przecież powiedziałem, że nie spodziewam się
zmian w polityce Turcji? Ano nie, nie spodziewam się. Nie sądzę, aby dymisja Yaycıego doprowadziła do radykalnej zmiany w polityce Turcji we wschodniej części basenu MŚ. Dlaczego? Przede wszystkim dlatego, że jego sposób myślenia został zintetnalizowany przez tureckich
decydentów, w tym - rzecz jasna - najważniejszego misia tureckiej polityki - Tayyipa Erdoğana. Nie sądzę również, aby nagle spadło znaczenie marynarki - projekt jej modernizacji i koncepcja "Niebieskiej Ojczyzny" (tur. Mavi Vatan) to procesy starsze i - że się tak wyrażę -
"silniejsze" niż najsilniejszy nawet admirał. Nie oznacza to oczywiście, że nie będzie korekt, np. w polityce wobec USA. Te jednak są związane z zupełnie innymi czynnikami niż los admirała. No dobrze, a skoro wspomniałem o Izraelu, to czy nie wypadałoby odpowiedzieć, czy
rzeczywiście jest realna szansa na zmianę w tym obszarze? Pewnie by wypadało. Ale to już w innym wątku i innym razem. Na dziś koniec.
